تناقض های ائتلاف ویترینی اصولگرایان

 روزنامه ایران در گزارشی نوشت: هر ساعت که به انتخابات ریاست جمهوری نزدیک می‌شود، معضلات بیشتری از لفافه «جبهه مردمی نیروهای انقلاب» یا همان «جمنا» بیرون می‌زند. تشکلی که علی الظاهر کوشید با توجه به کاستی‌ها و نواقص ائتلاف‌های پیشین، سازوکار تازه‌ای تعریف کرده طرحی نو در اندازد و در عین حال الگوی انتخاباتی‌اش را به روز کند.

پس از آن که کمیته امداد امام خمینی اعلام کرد پرویز فتاح قصد کاندیداتوری ندارد و هیچ پیامی هم به «جبهه مردمی نیروهای انقلاب» نفرستاده است، «جبهه مردمی»‌ها اعلام کردند در شمارش آرای دومین مجمع عمومی اشتباه رخ داده است و فتاح اصلاً جزو منتخبین این گروه انتخاباتی نیست. روابط عمومی «جمنا» در بیانیه‌ای خبر داد: «در پی اعلام نتایج شمارش آرای دومین مجمع عمومی جبهه مردمی نیروهای انقلاب اسلامی درخصوص نامزدهای ریاست جمهوری این جبهه و اعلام اسامی پنج نفر اول و دریافت اعتراض آقای حاجی بابایی، هیأت نظارت جبهه مردمی که وظیفه نظارت بر انتخابات را برعهده داشت، آرای ایشان را با توجه به فاصله کم با نفر پنجم اعلام شده مجدداً بازشماری کرده و در نتیجه مشخص شد که پنج نفر اول عبارتند از آقایان سیدابراهیم رئیسی، علیرضا زاکانی، مهرداد بذرپاش، محمدباقر قالیباف و حمیدرضا حاجی بابایی که تصمیم‌گیری درخصوص نحوه حضور آنها در رقابت‌های انتخاباتی برعهده شورای مرکزی جبهه خواهد بود.» این تغییر رأی در حالی است که بر اساس اعلام «جمنا» و تأکید این تشکل، فرآیند شمارش آرای انتخاب 5 کاندیدای نهایی به صورت «الکترونیکی» انجام شد و دوربین‌های رسانه‌ها نیز این روند را ثبت کردند.

سید مهدی هاشمی عضو جبهه پایداری و نماینده سابق مردم تهران در مجلس انتخاب خود به‌عنوان رئیس ستاد انتخاباتی حجت‌الاسلام رئیسی را تأیید کرد. با این حال تسنیم خبر داده که سید مسعود میرکاظمی وزیر نفت دولت احمدی‌نژاد و سیدعزت‌الله ضرغامی رئیس اسبق سازمان صداوسیما از گزینه‌های احتمالی برای ریاست ستاد انتخاباتی حجت‌الاسلام رئیسی هستند.

اسم جدید هم نتوانست اصولگرایان را از مشکلات مزمنش برهاند و هر ساعت که به انتخابات ریاست جمهوری نزدیک می‌شود، معضلات بیشتری از لفافه «جبهه مردمی نیروهای انقلاب» یا همان «جمنا» بیرون می‌زند. تشکلی که علی الظاهر کوشید با توجه به کاستی‌ها و نواقص ائتلاف‌های پیشین، سازوکار تازه‌ای تعریف کرده طرحی نو در اندازد و در عین حال الگوی انتخاباتی‌اش را به روز کند. نهادی که با اتحاد‌های قبلی دو تفاوت عمده داشت؛ نخست اینکه این بار به جای «احزاب»؛ افراد وارد میدان شدند تا انگاره «قیم مآبی» و محوریت سنتی تشکل‌های قدیمی اصولگرایان شکسته شده و در عین حال حمایت افراد و گروه‌هایی فراتر از احزاب اصولگرا را با خود همراه کند. دومین ویژگی «جمنا»، انتخاب نامزد بر اساس رأی‌گیری در پارلمان عمومی بود تا برای نخستین بار گزینش از پایین به بالا، انجام شود. التزام عملی نامزدهای این گروه، به کناره‌گیری به نفع کاندیدای نهایی همچنین پذیرفتن سهم «جمنا» در چینش کابینه در صورت پیروزی، اگر چه یکی از پیش شرط‌های اصلی «جبهه مردمی» برای حضور در این پیمان بود، اما با توجه به پیشینه وجود چنین شرط و شروط‌هایی در ائتلاف‌های پیشین، ابتکار به شمار نمی‌آمد، اما مانور گسترده بر تقید «جمنا»یی‌ها به این مدل، در نوع خود قابل تأمل بود.

اگر چه الگوی انتخاباتی شماری از اصولگرایان روی کاغذ، با تحسین و تمجید احزاب حامی این ائتلاف همراه شد، اما به محض عملیاتی شدن این ایده، هم گرفتاری‌های حل نشده قبلی روی آب آمد و هم وجوه تمایز «جمنا» مورد تردید قرار گرفت. نخستین چالش «جبهه مردمی»، داعیه «غیر حزبی بودن» آن برای جلب آرای اصولگرایانی بود که فراتر از تشکیلات سیاسی این جریان، حضور و تأثیر دارند؛ پیش فرض «جبهه مردمی»‌ها این بود که تشکل موجود می‌تواند اکثریت احزاب اصولگرا را با خود همراه کند و در عین حال نگذارد احزاب، جای افراد را تنگ کنند. با توجه به همین دیدگاه بود که هیأت مؤسس «جمنا» 10 چهره اصولگرای غیر حزبی بودند. با این همه بعد از گذشت یکی دو هفته، حمایت معنا دار تشکل‌هایی چون جمعیت ایثارگران و رهپویان انقلاب اسلامی علنی شد و با انتخاب شورای مرکزی، این نکته خودنمایی کرد که اصولگرایانی که در انتخابات هفتم اسفندماه سال 94، با هم همپیمان شده بودند، این بار در رخت و لباس جدید با اندکی تفاوت و تقیه، نقش آفرینی می‌کنند. تأکید نهاد انتخاباتی اصولگرایان ائتلافی بر غیر حزبی بودن، این فرصت را برای احزاب حامی ایجاد کرد که هم از موهبت «تشکیلات» برخوردار باشند و هم ساز خود را. چنانکه حزب مؤتلفه اسلامی از یک سو در شورای مرکزی «جبهه مردمی» حضور قابل توجه دارد و عنوان می‌کند که از این نهاد انتخاباتی حمایت می‌کند، هم در عین حال همگان را به حمایت از نامزد اختصاصی خود مصطفی میرسلیم دعوت می‌کند. از سوی دیگر با‌ وجود داعیه حضور افراد به جای احزاب، نهاد انتخاباتی این طیف از اصولگرایان از چهره‌های مورد وثوق و جریان ساز یا حداقل شناخته شده خالی است. 

بر این اساس نه نامی از علی اکبر ناطق نوری هست، نه علی لاریجانی و نه علی اکبر ولایتی. چهره‌هایی چون محمدباقر قالیباف و ابراهیم رئیسی هم تاکنون در مجامع عمومی این نهاد حاضر نشده‌اند. سعید جلیلی هم تمام کارت‌های دعوت را پس فرستاده و محمود احمدی‌نژاد هم تمام هم و غمش را بر تبلیغ حمید بقایی گذاشته است.

حزب پایداری که در انتخابات اخیر مجلس دهم در اسفندماه، یکی از اضلاع اصلی ائتلاف اصولگرایان بود، تا کنون نه تنها دعوت «جمنا» را نپذیرفته است، بلکه انتقادات تند و تیزی را متوجه این نهاد می داند.

با‌ وجود حمایت تمام قد آیت‌الله موحدی کرمانی دبیر کل جامعه روحانیت مبارز، این نهاد روحانی و محوری اصولگرایان به صورت تشکیلاتی از «جمنا» حمایت نکرده و به گفته برخی از اعضا، برخی از اعضای جامعه روحانیت بر حمایت از حسن روحانی مصر هستند. با توجه به مجموع این واقعیات است که برخی اطلاق نام «ائتلاف اصولگرایان» به این جمع محدود در اردوگاه اصولگرایی را، نزدیک به واقعیت نمی‌دانند.

دیگر تناقض این گروه، رویکرد دوگانه‌اش با نامزدهایی است که قرار بود در شرایطی برابر به رأی گذاشته شوند؛ اما سعید جلیلی با این استدلال که سازوکار «جمنا» را نپذیرفته است از فهرست نامزدها حذف شد و بعد روشن شد پرویز فتاح با‌وجود تأکیداتش بر اینکه اصلاً قصد نامزدی ندارد، در فهرست گنجانده شد و برخی چون محمد مهدی زاهدی هم بدون رأی گیری، از فهرست «جمنا» حذف شده‌اند. اوج این تناقض در بیانیه کاندیداتوری ابراهیم رئیسی و واکنش «جمنا» به آن عیان شد. چه رئیسی به صراحت تأکید کرد فراتر از گروه ‌بندی‌های رایج سیاسی وارد صحنه انتخابات می‌شود. موضعی که عزت‌الله ضرغامی را واداشت در یادداشتی خطاب به هیأت رئیسه «جمنا» بخواهد به جای رئیسی، فرد دیگری را معرفی کنند. اما «جبهه مردمی» در بیانیه‌ای با این استدلال که «اطلاعیه جناب آقای رئیسی با اطلاع و مشورت هیأت رئیسه جبهه مردمی نیروهای انقلاب اسلامی بوده و ایشان به وحدت نیروهای انقلابی متعهد و پای بند است» تأکید کرد: تعبیر «فارغ از گروه ‌بندی‌های سیاسی» که در بیانیه اعلام کاندیداتوری حجت‌الاسلام رئیسی آمده عیناً برگرفته از اساسنامه جبهه مردمی نیروهای انقلاب اسلامی است. جبهه نیز در اساسنامه خود تأکید کرده است که فراتر از گروه ‌بندی‌های سیاسی قرار دارد.

«جبهه مردمی» توضیح نداد با این اوصاف چرا رئیسی در هنگامه ورود به رقابت‌ها، به ائتلافی که آن هم به زعم کارگزارانش «فراتر از گروه‌بندی سیاسی» است، هیچ اشاره‌ای نکرد.اگر چه به اعتقاد برخی ناظران، ورود مستقل رئیسی و عبور ظاهری‌اش از «جمنا» می‌تواند تاکتیک وی برای کاستن از دافعه تشکل انتخاباتی اصولگرایان باشد، اما آن گونه که به نظر می‌رسد در نهایت یا رئیسی باید به صراحت اعلام کند به «جمنا» و شرط و شروط‌هایش از جمله نقش این نهاد در کابینه، تعهد داده است؛ یا در غیر این صورت «جبهه مردمی» باید میان هویت تعریف کرده برای خود و رئیسی یکی را انتخاب کند. چنانکه برخی از «جبهه مردمی»‌ها اخیراً می‌گویند شاید رئیسی کاندیدای این جریان نباشد اما «جمنا» از وی حمایت می‌کند؛ رویه‌ای که اظهارات اخیر بخشایش اردستانی را یادآور می‌شود که گفت جبهه مردمی از ابتدا هم روی رئیسی نظر داشت که در صورت صحت این ادعا، باید به نامزدهایی پاسخگو باشد که در روند انتخابات داخلی «جمنا»، از میدان رقابت حذف شدند.

*منبع: روزنامه ایران، 1396.01.23